[dropcap]Öncelikle[/dropcap] belirtmemiz gerekir ki, Sosyal Medya Bağımlılığı henüz tıp literatürüne girmiş bir kavram değil. Ancak adının konmamış olması günümüzde pek çok kişinin elinden telefonu düşürememekten ve sosyal medya hesaplarında saatler geçirmekten yana dertli olmadığı anlamına gelmiyor. Sen de zaman zaman bu konunun hayatını olumsuz etkilediğini ve sosyal medya kullanımını sınırlandırma zamanının geldiğini düşünüyorsan aşağıdaki yazımıza bir göz atmanda ve kendini değerlendirmende fayda var.
Sosyal Medya Bağımlılığı Nedir?
Bağımlılık, kısaca bireyin haz duymasını sağlayan davranış ve bu davranışın zaman içinde vazgeçemediği bir alışkanlık haline gelmesini ifade ediyor. Bağımılığın ilgili alışkanlığı giderek daha çok istemek, bırakınca yoksunluk belirtileri yaşamak, gündelik aktiviteleri olumsuz etkileyecek ölçüde bu alışkanlığı tekrar etmek, başkalarından saklayarak yapmak, sınır koyamamak, bırakmaya çalıştıktan sonra tekrar başlamak ve bırakamamak gibi aşamaları bulunuyor.
Türkiye’de toplamda 40 milyon aktif sosyal medya hesabı olduğu ve kişilerin her gün ortalama 3 saat sosyal medya kullandığı uzmanlar tarafından belirtiliyor. Psikologlar bir kişinin sosyal medyada günde bir saatten fazla zaman geçirmesi halinde, durumun bağımlılık açısından değerlendirilmesi gerektiğini düşünüyorlar.
Son yıllarda yapılan araştırmaların sonucuna bakılırsa, bir kişi sosyal medya ile ilgili olarak aşağıdaki davranışları gerçekleştiriyor ve sürekli olarak tekrar ediyorsa durumu bağımlılık açısından ele almakta fayda var:
- Kişi günde 1 saatten fazla sosyal medyada zaman geçiriyorsa
- Mümkün olan her fırsatta sosyal medya sitelerine giriyorsa
- Sosyal onaylanma ihtiyacını doyurmak için aşırı paylaşımda bulunuyorsa
- Arkadaşları ve ailesi tarafından elinden telefonu bırakma konusunda sık sık uyarı alıyorsa
- Kişinin sosyal medya kullanımı çevrimdışı sosyal hayatı olumsuz etkiliyorsa
- Kişi takipçileri ve arkadaşları ile ilgili takıntılı fikirler geliştiriyorsa (arkadaşları paylaşımlarını beğenmediğinde ya da takibi bıraktığında bu durumdan çok fazla etkileniyorsa)
- Yaptığı her şeyi, gittiği her yeri sosyal medyada paylaşıyorsa
- Daha çok takipçi kazanmak için çok fazla zaman ve çaba harcıyorsa
- Hayatın sıkıntılarından kaçmak için sosyal medyaya sığınıyorsa
- Geceleri sosyal medya kullanımına son veremediği için çok geç saatlerde uyuyorsa, kişilerin sosyal medya kullanımlarını gözden geçirme zamanı gelmiş demektir.
Sosyal Medyanın Hayatını Olumsuz Etkilemesini İstemiyorsan Bunlara Dikkat Et
Uzmanlar bir bağımlılık geliştirmeden önce teknolojinin doğru bir şekilde kullanılma alışkanlığı kazanılmasını elbette çok daha sağlıklı buluyorlar. Ancak internet ve telefonlar hayatımıza o kadar hızlı bir şekilde girdiler ki, onları doğru ve sadece fayda sağlayacak şekilde kullanma alışkanlığı edinmeye fırsat bile bulamadık. Çok kısa bir süre içinde hayatımızın her anına nüfuz ettiler ve bu durumdan zarar gördüğümüzü fark ettiğimizde iş işten geçmişti. Sık sık zamansızlıktan, okuyamadığımız kitaplardan, yapamadığımız hobilerimizden bahsettik ancak telefonlarımızda amaçsızca gezinirken harcadığımız zamanın aslında ne kadar da uzun olduğunu fark etmedik bile. Hep en mutlu, en yakışıklı, en keyifli anlarımızı paylaşırken başkalarının bu tarz paylaşımlarını gördükçe kendimizi mutsuz ve pek çok şeyden eksik kalmış hissettik…
Eğer sen de bu durumun önüne geçmek ve hayatının sosyal medya yüzünden daha fazla olumsuz etkilenmesini istemiyorsan, işe aşağıdaki maddeleri uygulayarak başlayabilirsin:
Mutsuzken sosyal medyayı pasif bir şekilde kullanma: Olumsuz bir ruh hali içindeyken, sosyal medya pasif bir şekilde kullanılmamalı. Kendimizi kötü hissettiğimiz zaman, takip ettiğimiz kişilerin en mükemmel anlarını gözlemlemek depresif hissetmemize sebep oluyor. Böyle zamanlarda sosyal medyada vakit geçirmek yerine kafamızı başka şekilde dağıtmak ya da sosyal medayı kullanmak istiyorsak da çeşitli paylaşımlarda bulunmak, yani onu aktif bir şekilde kullanmak ruh durumumuzu olumlu etkiliyor.
Kendine kurallar koy: Yemek yerken, yolda giderken veya aile ve arkadaşlarının yanında sosyal medya hesaplarını karıştırmama kuralı koy ve bu kurala mutlaka uy.
Sosyal Medya Detoksu Yap: Canımız her sıkıldığında elimizin telefonumuza gittiğini düşünürsek, bir ya da birkaç gün boyunca sosyal medyadan uzak durmanın önemli bir meydan okuma olduğunu söyleyebiliriz! Telefonunla amaçsızca oyalanmadan zamanını geçirmek, etrafında olan bitenin farkına varmak, başka kişilerin paylaşımalarından etkilenmeden hayatını olduğu gibi yaşamak, hem zihnini hem de ruhunu dinlendirecektir. Sosyal medya tarafından sürekli olarak uyarılmadan geçirdiğin bu günlerde, yaşamını iyileştirmeye dair aklına gelecek yeni fikirlerin çokluğuna ve hayattan aldığın doyumun artışına şaşıracaksın!
Fiziksel aktiviteye daha çok zaman ayır: Mümkün olduğunca açık havada spor yapmak (ve bunu hiçbir sosyal medya hesabında paylaşmamak) sana kendini iyi hissettirecek ve sosyal medya olmadan da anlamlı bir şeyler yaparak kafanı dağıtabileceğini fark etmeni sağlayacaktır.
Farkındalık kazan: Hangi durumlarda telefonuna sarıldığını, sonrasında nasıl hissettiğini, sosyal medya ile hangi ihtiyaçlarını doyurduğunu fark et. Sosyal medya pek çoğumuz için hayattan ve sıkıntılardan kaçtığımız bir çeşit uyuşturucu gibi. İşin kötüsü bu uyuşturucuyu aldıkça kendimizi daha kötü, daha yorgun hissettiğimiz ve çok fazla uyarana maruz kaldığımız için konsantrasyonumuzun giderek zayıfladığı da bir gerçek. Durumun farkına varmak ve ihtiyaçlarını sanal ortamlarda değil gerçek hayatta, gerçek arkadaşlarla ve aktivitelerle gidermek hayat kaliteni arttıracaktır.
Sosyal medyadan uzak kalarak kazandığın zamanı kendini geliştirmek için kullan: Elinde telefonla çeşitli sosyal medya hesapları arasında savrulup durmanın yerine kitap okumayı, yeni bir hobi edinmeyi ya da online eğitimleri koyabilirsin. Bu sayede sosyal medya hesaplarında gezinerek kaybettiğin zamanın ne kadar kıymetli olduğunu gözlemleme şansını elde ederken, kendin için anlamlı ve faydalı bir şeyler yapmış olmanın tatminini yaşama fırsatını yakalayabilirsin.
Kolay Olmayacağının Farkında Ol, Çabuk Pes Etme
Alışkanlıkların değiştirilmesinin ve bağımlılıklardan özgürleşmenin kolay olmadığını hepimiz biliyoruz. Farkındalığımızı arttırmak, kolaya kaçmamak, her zaman yaptığımız davranışlarımızdan vazgeçmek büyük bir emek ve zaman gerektiriyor. Bir gün ya da birkaç saat bile sosyal medyadan uzak durmaya çalıştığında kendini boşlukta hissedebilirsin. Bu noktada hemen pes etmemen önemli. Kendine verdiğin sözleri tuttukça hayatın aslında ne kadar anlamlı olduğunu ve elinde telefonunla saatler geçirirken ya da güzel bir manzaranın tadını çıkarmak yerine onu nasıl fotoğraflaman ve hangi sözcüklerle paylaşman gerektiğini düşünürken anı ve hayatı kaçırdığının farkına var.
Hayatını olumsuz etkileyecek bir noktaya getirmediğin sürece sosyal medyanın kimseye elbette bir zararı yok, bunu biliyoruz. Bu konudaki farkındalığın arttığına göre artık sen de hesaplarımızı aşağıdan takip etmeye başlayabilirsin. Tabi bağımlısı olmadan 🙂